Mołdawia (Moldova, Republika Mołdawii, czasem używana jest nazwa "Mołdowa" oficjalnie tylko Republika Mołdowy) – państwo w Europie Wschodniej, powstałe po rozpadzie Związku Radzieckiego, w skład którego wchodziła od 1940 do 1991 (z przerwą w latach 1941-44), będące kontynuacją Hospodarstwa Mołdawskiego (przy czym część byłego hospodarstwa znajduje się obecnie w granicach Rumunii). Graniczy z Ukrainą i Rumunią. W jej skład wchodzi także autonomiczna republika Gagauzja, gdzie używa się powszechnie jeszcze dzisiaj języka rosyjskiego, choć sami Rosjanie stanowią niewielką część ludności tego obszaru. Rdzenną ludność Gagauzji (Gagauz Yeri) (ponad 80%) stanowią tureckojęzyczni prawosławni chrześcijanie. Oddzielną jednostką, która nie uznaje zwierzchnictwa Kiszyniowa jest tzw. Naddniestrze, czyli Naddniestrzańska Republika Mołdawska lub Mołdawska Republika Naddniestrza.

Jedynie część na zachód od Dniestru jest kontrolowana przez rząd mołdawski; Naddniestrze (część na wschód od Dniestru zamieszkana głównie przez Rosjan i Ukraińców ze stolicą w Tyraspolu) ogłosiło niepodległość po upadku Związku Radzieckiego i od czasu krótkiej wojny domowej jest niezależne od rządu w Kiszyniowie. Od kilku lat trwają bezowocne rozmowy zjednoczeniowe, w których pośredniczy OBWE. Władze mołdawskie opowiadają się za zjednoczeniem "asymetrycznym", w ramach którego Naddniestrze otrzyma szeroką autonomię, władze w Tyraspolu dążą zaś do zjednoczenia "symetrycznego", w którym obie części Mołdawii będą miały takie same prawa.

Marginalna część Mołdawian opowiada się za zjednoczeniem z Rumunią, w zorganizowanym w 1994 roku referendum na ten temat większość obywateli kraju opowiedziała się przeciwko zjednoczeniu (94,4% za niepodległością).

Historia
W antyku tereny obecnej Mołdawii były zamieszkiwane m.in. przez Daków ale penetrowane były stale przez koczowników Wielkiego Stepu - Scytów. Położenie na strategicznym szlaku między Europą i Azją spowodowało, że Mołdawia była miejscem wielu kolejnych inwazji np. Awarów, Pieczyngów, Kumanów, Madziarów, Rusi Kijowskiej i Mongołów i innych. W późnym średniowieczu powstało Hospodarstwo Mołdawskie, gdzie elitą sprawującą władzę zostały rody wołoskie. W latach 1387-1497 Hospodarstwo Mołdawskie było lennem Polski, później stało się lennem imperium ottomańskiego, w 1812 w wyniku traktatu z Bukaresztu Besarabia została podbita przez Rosję. Część zachodnia stała się później częścią Rumunii.

Po rewolucji październikowej, na krótko, Besarabia stała się niepodległą republiką w 1918, ale tego samego roku została zaanektowana przez Rumunię. Pakt Ribbentrop-Mołotow pozwolił ZSRR zająć Besarabię w czerwcu 1940 i chociaż wojska radzieckie zostały wyparte w roku 1941, ponownie ją zajęły w sierpniu 1944. W czasie władzy sowieckiej na terenie obecnej Mołdawii utworzono Mołdawską Socjalistyczną Republikę Radziecką.

Po likwidacji ZSRR w sierpniu 1991, Mołdawia ogłosiła niepodległość, stając się w grudniu członkiem Wspólnoty Niepodległych Państw, podobnie jak większość byłych republik sowieckich.

Początkowo pojawiły się tendencje unifikacji z Rumunią, jednak w marcu 1994 w referendum zdecydowana większość głosujących opowiedziała się za niepodległością Mołdawii.

Związki z Polską
Hospodarstwo Mołdawskie na przełomie XIV i XV wieku było lennem Korony. Jako pierwszy hołd lenny polskiemu władcy (Władysławowi Jagielle) złożył hospodar Piotr I. Zdarzenie to miało miejsce we wrześniu 1387 roku we Lwowie. dzięki temu zdarzeniu Polska sięgała do Morza Czarnego, głównym portem był Białogród (Akerman, obecnie Biłhorod Dnistrowśkyj). Zależność od Polski zrzucił Stefan Wielki (16-17 sierpnia 1497), który natychmiast został lennikiem tureckim.

Kultura
Zdob şi Zdub jest mołdawską grupą muzyczną, założoną w 1994 w stolicy Mołdawii - Kiszyniowie, która w swoich utworach łączy muzykę rockową, hip-hopową, folk bałkański oraz ethnic dance. Nazwa zespołu w języku rumuńskim oznacza odgłos wydawany podczas gry na bębnach. Na świecie zasłynęli biorąc udział jako reprezentacja Mołdawii w 50. Konkursie Piosenki Eurowizji w 2005 wykonując utwór Boonika Bate Doba, zajmując ostatecznie szóste miejsce (drugie w półfinale).

Muzyka
Ludowa muzyka z nawarstwionymi wpływami rumuńskimi, tureckimi, ukraińskimi i rosyjskimi opiera się głównie na diatonice, skalach ze zwiększoną sekundą, a także na pentatonice i skalach wąskozakresowych. Z reguły jednogłosowa pieśń ludowa (m.in. popularna doina), uprawiana przez ludność muzykantów-śpiewaków zwana lautarami, charakteryzuje się bogatą melizmatyką. Tańce (moldoveneasca oleandra, hora, sirba) wykonywano z udziałem tarafów – ludowych orkiestr o bogatym instrumentarium (trombita, caval, kobza, muscal, cymbały, dudy, także skrzypce). Profesjonalna muzyka mołdawska zaczęła się rozwijać po przyłączeniu Besarabii do Rosji (1812). W Kiszyniowie powstała pierwsza uczelnia muzyczna (1901), później Teatr Muzyczno -Dramatyczny (1933), orkiestra symfoniczna (1935). Po utworzeniu Mołdawskiej SRR (1940) powstały: filharmonia, konserwatorium, szkoły muzyczne. Działają też zespoły ludowe. Twórczość kompozytorów opiera się głównie na rodzimym folklorze muzycznym (D. Herszfeld, S. Neaga, E. Łazariew, W. Polakow, W. Zagorski i inni).

Film
Pierwsze pokazy filmowe, organizowane przez firmę Pathé, odbyły się w 1896 w Kiszyniowie. W latach 30. filmowcy z Bukaresztu realizowali na terenie Mołdawii filmy krajoznawcze. Miejscowa produkcja filmowa zaczęła się po utworzeniu w 1940 Mołdawskiej SRR. W 1947 w celach propagandowych otwarto w Kiszyniowie oddział moskiewskiej wytwórni filmów dokumentalnych, podporządkowany wkrótce wytwórni kijowskiej, w 1952 przekształcony w wytwórnię mołdawską. Pierwszym filmem fabularnym opartym na motywach mołdawskich była baśń poetycka Andriesz (1955) – debiut S. Paradżanowa, zrealizowany w Mołdawii przez wytwórnię w Kijowie. Od 1958 produkcję fabularną przeniesiono do Kiszyniowa. W latach 60. W sztuce filmowej było widoczne dążenie do poetyckiej ekspresji indywidualnej połączone z paradokumentalną obserwacją życia (m.in. Podróż w kwiecień 1963 i Ostatni miesiąc jesieni 1966, W. K. Dierbieniowa), inspiracje folklorem (m.in. Czerwone połoniny 1966, Lautarzy 1972, oba E. Łotianu), a także impresyjny styl fotografii filmowej (m.in. Człowiek idzie za słońcem 1962, M.N. Kalika). Tendencje te przełamywały dotychczasowe stereotypy narracji i obrazowania filmów, a także były manifestem odrębności mołdawskiej w kinie sowieckim. W następnych latach film mołdawski dostosowywał przekazywane treści do obowiązujących zasad, wyrażało się to szczególnie w utworach historycznych;. W filmach akcentowano idee jedności Besarabii z Rosją i ZSRR oraz jej odrębność wobec Rumunii. Ukazywano udział Mołdawian w rewolucji ruchu bolszewickim, odwołując się do tradycji buntów hajduków mołdawskich.

Religia
* Prawosławie 98%
* Judaizm 1,5%
* Baptyzm 0,5%

98% mieszkańców określa się jako prawosławni (wierni Rumuńskiej Cerkwi Prawosławnej albo Rosyjskiej)

Źródło: Wikipedia

Danulka